ШҲТнинг Самарқанд саммити: бунёдкорлик йўлидаги ташаббуслар ва оқиллик тамойиллари
Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Шанхай ҳамкорлик ташкилоти Давлат раҳбарлари кенгашининг 22-мажлиси олдидан ташкилот фаолияти ва йўналишлари, ўзгармас тамойиллари тўлақонли таҳлил қилинган ҳолда очиб берилган «Шанхай ҳамкорлик ташкилотининг Самарқанд саммити: ўзаро боғлиқликдаги дунёда мулоқот ва ҳамкорлик» номли мақоласи эълон қилинди.
Мақола ва унда илгари сурилган фикр ва мулоҳазаларни ўқиб, шунга амин бўлдикки, ҳақиқатда бугунги дунёнинг шиддати ниҳоятда учқур ва унга мос ўзгаришларга инсоният муҳтожлик сезмоқда. Дунё жамоатчилигининг нигоҳини ўзига қаратаётган Ўзбекистон бугун жуда катта яна бир нуфузли тадбирни ўтказишга бел боғлаган ва кўплаб давлатлар раҳбарлари иштирокида ўтадиган залворли бир тадбирга мезбонлик қилмоқда.
Маълумки, бугун Ўзбекистонда бундай нуфузли тадбирнинг ўтказилаётгани, унда дунёнинг энг қудратли мамлакатлари давлат ва ҳукумат раҳбарларининг ҳам иштирок этаётганлиги – Ўзбекистоннинг обрўси нақадар юксалиб бораётганлигини, унинг манфаатлари тан олинаётганлиги, халқаро майдондаги имижи юксалиб бораётганини кўрсатиб турибди.
Президентимиз Ўзбекистоннинг Шанхай ҳамкорлик ташкилотига раислиги дунё миқёсида шиддатли жараёнлар кечаётган ўзига хос «тарихий эврилиш» палласига тўғри келганлигини таъкидлаган эди, энг асосийси, замонавий дунёда «бир тарихий давр ниҳоясига етмоқда.
Жуда кўплаб масалалар қаторида, бир ҳолат чуқур эътиборимизни тортдики, бу ҳам бўлса Президентимиз томонидан алоҳида эътироф этилган мавзу «глобал иқлим ўзгариши, табиий бойликлар ва сув ресурслари танқислигининг ортиши, биохилма-хилликка путур етиши ҳамда хавфли юқумли касалликлар тарқалиши жамиятларимизнинг заиф томонларини янада яққолроқ кўрсатиб бермоқда.
Бу муаммолар инсоният тақдирига бевосита дахлдор бўлган муштарак қадрият ва неъматларнинг емирилишига олиб келиб, одамлар ҳаёти ва фаолиятига таҳдид солмоқда, уларнинг даромад манбаларини қисқартирмоқда.
Алоҳида қайд этишимиз лозимки, Президентимиз томонидан тилга олинган, эътироф этилган юқоридаги муаммоларнинг ечими эса илм-фандир. Ушбу соҳани ривожлантиришга қаратилаётган давлат сиёсати эса бугунги кунда мамлакатнинг инновацион тараққиётини таъминлаш масъулиятини олган десак, муболаға бўлмайди. Зеро, иқлим ўзгаришидан тортиб, нафақат мамлакатимизда, балки бутун жаҳонда табиий бойликлар ва сув ресурслари танқислигининг ечими ҳам айнан илмдир. Бугунги кунда мамлакатимизда ва ён атрофимиздаги давлатларда истиқомат қилаётган аҳоли сонининг ортиб бориши, уларнинг озиқ овқат ва бошқа ресурсларга бўлган талабини кескин орттириб юбормоқда. Аҳволнинг бундай давом этиши Марказий Осиёда нафақат демография билан боғлиқ вазиятни таранглаштириб қўйиши, балки, уларни дастлабки ҳаётий манбалар билан таъминлаш муаммосини ҳам кескинлаштириши табиий.
Аммо, бу муаммоларнинг ечими албатта мавжуд. Илм-фанни, инновацияни ривожлантириш орқали барча соҳалардаги муаммоларга ечим топиш мумкин. Президентимизнинг «Бундай мураккаб шароитда бир ҳақиқат аниқ: ҳеч бир мамлакат ёлғиз ҳолда ушбу глобал хавф-хатарларни четлаб ўтиш ёки бартараф этишга қодир эмас», деган сўзлари эса нафақат муаммоларнинг ечимини кўрсатиб бериши, балки, дунё ҳамжамиятини эзгулик йўлида бирлашишга чақириқ эканлигини алоҳида эътироф этмоқ лозим.
Президент Шавкат Мирзиёевнинг «Ҳар биримиз кучли бўлсаккина ШҲТ кучли бўлади» деган шиори, бу барча мамлакатларга нафақат чақириқ эканлиги, балки уларни бирлашиши, соҳалар тараққиётига алоҳида эътибор қаратиши учун катта ҳаётий таклиф эканлигини ҳам эътироф этмоқ лозим.
Самарқанд шаҳрида бошланган бундай нуфузли тадбир Ўзбекистоннинг кучига куч, қудратига қудрат, салоҳиятига салоҳият бағишлаши тайин. Чунки дунёдаги етакчи давлат ҳисобланмиш Хитойнинг, Ҳиндистоннинг, Россия, Покистон ва бошқаларнинг ташкилот аъзоси сифатидаги иштироки, шунингдек, ушбу Саммитга меҳмон сифатида ташриф буюраётган кўплаб мамлакатларнинг раҳбарлари ташрифи бутун дунёнинг эътиборини Ўзбекистонга жалб қилмоқда.
Энг муҳими, дунёда мураккабликлари-кескинликлар тобора ортиб бораётган, халқаро ҳуқуқ меъёрлари турли йўллар билан бузилаётган, дунё тартиботида ва архитектурасида кенг тиктоник ўзгаришлар содир бўлаётган бир даврда Ўзбекистонга дунёнинг кўплаб етакчиларининг ташрифлари давлатимизнинг қудратини яна бир бор намоён этмоқда. Зеро, узоқ йўлга чиққан карвон, ўз карвонбошиси билан буюк манзилларни забт этажак.
Усмонжон Бўтаев,
ЎзМУ Фуқаролик жамияти ва ҳуқуқ
таълими кафедраси мудири, сиёсий фанлар доктори, доцент
